Điều kiện của người đi trên con đường tỉnh giác.

Bậc hữu học nên tu học.

Tôn giả A-nan giảng về các hạng mục mà “Thánh đệ tử” (ariya-sāvaka) thuộc “Hữu học đạo” cần tu học:

1. Thành tựu giới hạnh (sīla-sampanna),

2. Hộ trì các căn (indriyesu guttadvāra),

3. Biết tiết độ trong ăn uống (bhojane mattaññū),

4. Chú tâm cảnh giác (jāgariyaṁ anuyutta),

5. Thành tựu bảy diệu pháp (sattahi saddhammehi samannāgata),

6. Tự tại chứng nhập tứ thiền.

Nội dung của “Hữu học đạo” chỉ đề cập đến Tứ thiền, không nói đến tứ vô sắc định và tưởng thọ diệt định. Điểm đặc sắc của Kinh này là dùng ví dụ để giải thích tiềm lực năng lực của tứ thiền. Trong Kinh nói chứng đắc tứ thiền là “Tăng thượng tâm” (adhicetasika), là “Hiện pháp lạc trú” (diṭṭha-dhamma-sukha-vihāra).

Đối với tăng thượng tâm, vị Thánh đệ tử hiện tại lạc trú Bốn thiền, tự tại tùy tâm, chứng đắc không khó khăn (nikāma-lābhi), chứng đắc không mệt nhọ (akiccha-lābhi)c, chứng đắc không phí sức (akasira-lābhi).

Trong Kinh đưa ra một ví dụ. Hành giả đã đầy đủ các điều kiện tốt như thế, giống như trứng gà đang giai đoạn gần nở ra con, thì dầu cho con gà mái ấy không khởi lên ý muốn: “Mong rằng, các con gà con của ta mau ra, các con của ta mau ra”, nhưng khi thời gian đến thì nó tự phá vỡ vỏ trứng với móng chân, hay với mỏ của chúng, thoát ra ngoài một cách an toàn.

Khi hành giả tu đạt được xuất nhập tứ thiền tự tại, thì lúc ấy họ có năng lực vượt qua, để đạt được chánh đẳng giác, có năng lực đạt đến vô thượng quán hạnh yên ổn. Một cách rất tự nhiên hành giả ấy có năng lực nhớ về quá khứ nhiều đời kiếp của mình và chúng sinh, và đọa tận tất cả phiền não lậu hoặc, hiện tại đạt được tâm giải thoát, tuệ giải thoát.

Kinh này tiếp theo đó giải thích về “minh hạnh túc” (vijjā-caraṇa- sampanno). Sau khi Thánh đệ tử tu học viên mãn 6 điều kiện trước, thì là hành viên mãn cụ túc (caraṇa-sampanno), đó là cơ sở đế chứng đắc ba loại tri (ñāṇa) cũng chính là minh cụ túc (vijjā-samapanno).

Bài Kinh tiếp theo “Đại Kinh Đoạn Tận Ái” là từ 12 chi nhân duyên mà nói về đoạn tận lậu hoặc, mà trong đó tứ thiền là một điều kiện.

Sách tham khảo thêm

1) Pàli văn “Trung Nikaya”, “Kinh Hữu Học” M.I.353~359
Majjhima Nikāya no.53 Sekha Sutta

2) Bản Hán dịch không có.

3) Bản Anh dịch, The Disciple in Higher Training, The Middle Length Discourses of the Buddha, p.460~465. Bhikkhu Ñāṇamoli and Bhikkhu Bodhi trans.. Sri Lanka: BPS, 1995.

Phần mở rộng:

Các hạng mục mà Thánh đệ tử tu học

Ghi chú:

Quán Như dịch từ cuốn sách “Phật giáo Thiền định và giải thoát” do Thích Động Hằng trước tác.

Bài dịch có sử dụng Kinh số  53, KINH HỮU HỌC (Sekha Sutta), Hòa thượng  Thích Minh Châu dịch, Kinh Trung Bộ 1, Nhà xuất bản: Tôn Giáo, Năm xuất bản 2012, trang 435~440.

Thích Quán Như dịch