1. Như vậy tôi nghe. Một thời Thế Tôn du hành trong xứ Anga (Ương-già) cùng với đại chúng Tỷ-kheo khoảng năm trăm vị, đến tại thành Campà (Chiêm-bà) và tại Campà, Thế Tôn ở trên bờ hồ Gaggara (Già-già liên-tŕ). Lúc bấy giờ, Bà-la-môn Sonadanda (Chủng Đức) trú tại Campà, một chỗ dân cư đông đúc, cây cỏ, ao nước, lúa gạo ph́ nhiêu, một vương địa do vua Bimbisara (Tần-bà-sa-la), vua nước Magadha (Ma-kiệt-đà) cấp, một ân tứ của vua, một tịnh ấp.
2. Các Bà-la-môn và Gia chủ ở Campà được nghe
tiếng đồn như sau: "Sa-môn Gotama, ḍng họ Thích-ca, xuất gia từ gia
tộc Thích-ca, đang du hành trong nước Anga với đại chúng Tỷ-kheo khoảng
năm trăm vị đă đến tại thành Campà, và tại Campà. Sa-môn Gotama ở trên
bờ hồ Gaggara. Tiếng đồn tốt đẹp sau đây được truyền đi về Thế Tôn
Gotama: "Đây là đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh
Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên
Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Với thắng trí, Ngài tự thân chứng ngộ thế giới
này cùng với Thiên giới, Phạm thiên giới, cùng với chúng Sa-môn,
Bà-la-môn, các loài Trời và Người. - Khi đă chứng ngộ, Ngài c̣n tuyên
thuyết điều Ngài đă chứng ngộ, Ngài thuyết pháp sơ thiện, trung thiện,
hậu thiện, có nghĩa có văn. Ngài truyền dạy Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ
trong sạch. Tốt đẹp thay, sự chiêm ngưỡng một vị A-la-hán như vậy".
Rồi các Bà-la-môn và Gia chủ ở Campà, từng đoàn từng đoàn, lũ lượt đi ra khỏi Campà và đến tại hồ nước Gaggara.
3. Lúc bấy giờ Bà-la-môn Sonadanda đi lên
trên lầu để nghỉ trưa, Bà-la-môn Sonadanda thấy các Bà-la-môn và Gia chủ
ở Campà từng đoàn từng đoàn, lũ lượt đi ra khỏi Campà và đến tại hồ
nước Gaggara. Thấy vậy, Bà-la-môn Sonadanda bèn gọi người gác cửa:
- Này người gác cửa, v́ sao các Bà-la-môn và
Gia chủ ở Campà từng đoàn từng đoàn lũ lượt đi ra khỏi Campà và đến tại
hồ Gaggara như vậy?
- Thưa Tôn giả, có Sa-môn Gotama, ḍng họ
Thích-ca, xuất gia từ gia tộc Thích-ca, đang du hành trong nước Anga với
đại chúng Tỷ-kheo khoảng năm trăm vị, đến tại thành Campà, và tại Campà
Sa-môn Gotama ở trên bờ hồ Gaggara. Tiếng đồn tốt đẹp sau đây được
truyền đi về Thế Tôn Gotama: "Đây là Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng
Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự
Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn". Nay những người ấy đi đến để
yết kiến Tôn giả Gotama.
- Này người giữ cửa, hăy đi đến các Bà-la-môn
và Gia chủ ở Campà, khi đến nơi, hăy nói với những Bà-la-môn và Gia
chủ: "Bà-la-môn Sonadanda có nói: "Này các Hiền giả, hăy chờ đợi!
Bà-la-môn Sonadanda sẽ tự thân hành đến yết kiến Sa-môn Gotama".
- Dạ vâng!
Người giữ cửa ấy vâng theo lời của Bà-la-môn
Sonadanda, đi đến các Bà-la-môn và Gia chủ ở Campà. Khi đến xong, liền
nói với các Bà-la-môn và Gia chủ ở Campà:
- Bà-la-môn Sonadanda có nói: "Này các Hiền giả, hăy chờ đợi! Bà-la-môn Sonadanda sẽ tự thân hành đến yết kiến Sa-môn Gotama".
4. Lúc bấy giờ, có khoảng năm trăm Bà-la-môn
từ nhiều địa phương khác nhau, đến ở tại Campà v́ công vụ. Những
Bà-la-môn nghe: "Bà-la-môn Sonadanda sẽ đến yết kiến Sa-môn Gotama".
Những Bà-la-môn này đến Bà-la-môn Sonadanda, khi đến xong, liền thưa với
Bà-la-môn Sonadanda:
- Có phải Tôn giả Sonadanda sẽ đến yết kiến Sa-môn Gotama?
- Này các Hiền giả, đó là ư định của ta. Ta sẽ đến yết kiến Sa-môn Gotama.
- Tôn giả Canke, chớ có đến yết kiến Sa-môn
Gotama. Thật không xứng đáng cho Tôn giả Sonadanda đến yết kiến Sa-môn
Gotama. Nếu Tôn giả Sonadanda đến yết kiến Sa-môn Gotama, th́ danh tiếng
của Tôn giả Sonadanda bị hao tổn, danh tiếng của Sa-môn Gotama được
tăng trưởng. V́ danh tiếng của Tôn giả Sonadanda bị hao tổn và danh
tiếng của Sa-môn Gotama được tăng trưởng, do điểm này, thật không xứng
đáng cho Tôn giả Sonadanda đến yết kiến Sa-môn Gotama, thật xứng đáng
cho Sa-môn Gotama yết kiến Tôn giả Sonadanda.
Lại Tôn giả Sonadanda thiện sanh cả từ mẫu hệ
và phụ hệ, huyết thống thanh tịnh cho đến bảy đời tổ phụ không bị một
vết nhơ nào, không bị một dèm pha nào về vấn đề huyết thống thọ sanh. V́
Tôn giả Sonadanda thiện sanh cả từ mẫu hệ và phụ hệ, huyết thống thanh
tịnh cho đến bảy đời tổ phụ, không bị một vết nhơ nào, không bị một chỉ
trích nào về vấn đề huyết thống thọ sanh, do điểm này, thật không xứng
đáng cho Tôn giả Sonadanda đến yết kiến Sa-môn Gotama, thật xứng đáng
cho Sa-môn Gotama đến yết kiến Bà-la-môn Sonadanda. Lại Tôn giả
Sonadanda là nhà giàu có, đại phú, sung túc... Lại Tôn giả Sonadanda là
nhà phúng tụng, nhà tŕ chú, thông hiểu ba tập Vedà với danh nghĩa, lễ
nghi, ngữ nguyên, chú giải và lịch sử truyền thống là thứ năm, thông
hiểu ngữ pháp và văn phạm, biện tài về Thuận thế (tự nhiên học) và tướng
của vị đại nhân. Tôn giả Sonadanda đẹp trai, khả ái, làm đẹp ḷng
người, với màu da thù thắng khôi ngô tuấn tú, cử chỉ trang nhă, dáng
điệu cao thượng. Tôn giả Sonadanda thiện ngôn, dùng lời thiện ngôn nói
lời tao nhă, ư nghĩa minh bạch, giọng nói không bập bẹ phều phào, giải
thích nghĩa lư minh xác. Tôn giả Sonadanda là bậc Tôn sư của hàng Tôn sư
nhiều người, dạy ba trăm thanh niên Bà-la-môn tụng đọc chú thuật, thanh
niên Bà-la-môn từ nhiều phương, từ nhiều nước, tha thiết với chú thuật
đến với Tôn giả Sonadanda để học thuộc ḷng các chú thuật. Tôn giả
Sonadanda niên cao, lạp lớn, bậc lăo thành, đến tuổi trưởng thượng; c̣n
Sa-môn Gotama th́ tuổi trẻ, xuất gia chưa được nhiều năm. Tôn giả
Sonadanda được vua Seniya Bimbisara (Tần-bà-sa-la) xứ Magadha
(Ma-kiệt-đà) kính trọng, tôn sùng, chiêm ngưỡng, kính lễ, trọng vọng.
Tôn giả Sonadanda được Bà-la-môn Pokkharasàdi kính trọng tôn sùng, chiêm
ngưỡng, kính lễ, trọng vọng. Tôn giả Sonadanda sống ở Campà, một địa
phương dân chúng đông đúc, cỏ cây, ao nước ph́ nhiêu, lúa gạo sung túc,
một vương lănh địa, một tịnh thí địa, một ân tứ của vua Seniya Bimbisàra
xứ Magadha. Do điểm này, thật không xứng đáng cho Tôn giả Sonadanda đến
yết kiến Sa-môn Gotama, thật xứng đáng cho Sa-môn Gotama yết kiến Tôn
giả Sonadanda.
6. Nghe nói vậy, Bà-la-môn Sonadanda nói với những Bà-la-môn ấy:
- Các Hiền giả, hăy nghe ta giải thích v́ sao
thật xứng đáng cho chúng ta đến yết kiến Sa-môn Gotama, trái lại thật
không xứng đáng cho Sa-môn Gotama đến thăm chúng ta. Này các Hiền giả,
thật vậy, Sa-môn Gotama thiện sanh cả từ mẫu hệ và phụ hệ, huyết thống
thanh tịnh cho đến bảy đời tổ phụ không bị một vết nhơ nào, không bị một
dèm pha nào về vấn đề huyết thống thọ sanh; v́ điểm này thật không xứng
đáng cho Sa-môn Gotama đến yết kiến chúng ta, trái lại thật xứng đáng
cho chúng ta đến yết kiến Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama xuất gia từ bỏ đại gia đ́nh quyến thuộc.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama
xuất gia từ bỏ rất nhiều vàng bạc, bỏ cả loại đang chôn dưới đất lẫn
loại trên mặt đất.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama
trong tuổi thanh niên, tóc c̣n đen nhánh, trong tuổi trẻ đẹp của thời
niên thiếu, đă xuất gia từ bỏ gia đ́nh sống không gia đ́nh.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama dầu
song thân không đồng ư, khóc than, nước mắt thấm ướt cả mặt, vẫn cạo bỏ
râu tóc, khoác áo cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đ́nh, sống không gia đ́nh.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama đẹp
trai, khả ái, làm đẹp ḷng mọi người, với màu da thù thắng, khôi ngô
tuấn tú, cử chỉ trang nhă, dáng điệu cao thượng.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama có đức hạnh, ǵn giữ giới hạnh của bậc Thánh, có thiện đức, đầy đủ thiện đức.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama
thiện ngôn, dùng lời thiện ngôn, nói lời tao nhă, ư nghĩa minh bạch,
giọng nói không bập bẹ, phều phào, giải thích nghĩa lư minh xác.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama là bậc Tôn sư trong các hàng Tôn sư của nhiều người.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama đă diệt trừ tham dục, đă diệt trừ được mọi xao động của tâm.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama chủ
trương về nghiệp, chủ trương về hành động, đặt trọng tâm vào chí thiện
khi thuyết pháp với chúng Bà-la-môn.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama xuất gia từ chủng tộc cao quư, từ ḍng họ Sát-đế-lỵ thanh tịnh.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama xuất gia từ chủng tộc khá giả, đại phú, tài sản sung măn.
Này các Hiền giả, thật vậy, dân chúng băng
ngàn vượt biển (băng qua nhiều địa phương, băng qua nhiều quốc độ) đến
hỏi đạo Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, có hàng ngàn Thiên, Nhân đến quy y Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, tiếng đồn tốt đẹp
sau đây được truyền đi về Sa-môn Gotama: "Ngài là bậc Thế Tôn,
A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô
Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn".
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama có đầy đủ ba mươi hai tướng tốt của bậc đại nhân.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama nói
lời chào đón, thân thiện, tao nhă, trang trọng, chân trực thẳng thắn,
lời nói có dẫn chứng.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama được bốn chúng kính trọng, tôn sùng, chiêm ngưỡng, kính nể, trọng vọng.
Này các Hiền giả, thật vậy, rất nhiều Thiên, Nhân tín ngưỡng Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, ở tại làng nào,
thôn ấp nào, Sa-môn Gotama cư trú, tại làng ấy, tại thôn ấp ấy, các loài
phi nhân không làm hại loài người.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama là
giáo hội chủ, giáo phái chủ, giáo phái sư, được tôn là tối thượng trong
các giáo tổ.
Này các Hiền giả, danh tiếng của một số
Sa-môn, Bà-la-môn dựa trên những bằng chứng không đâu, danh tiếng của
Sa-môn Gotama không phải vậy. Danh tiếng của Sa-môn Gotama dựa trên trí
đức vô thượng của Ngài.
Này các Hiền giả, thật vậy, vua Seniya Bimbisàra nước Magadha, cùng với vương tử, cung phi, thị tùng đều quy y Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, vua Pasenadi nước Kosala, cùng với vương tử, cung phi, thị tùng đều quy y Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, Bà-la-môn Pokkharasàdi cùng với các con, vợ, thị giả, đều quy y Sa-môn Gotama.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama
được vua Seniya Bimbisàra nước Magadha kính trọng, tôn sùng, chiêm
ngưỡng, kính lễ, trọng vọng.
Này Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama, được Bà-la-môn Pokkharasàdi kính trọng, tôn sùng, chiêm ngưỡng, kính lễ, trọng vọng.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama được vua Pasenadi nước Kosala kính trọng, tôn sùng, chiêm ngưỡng, kính lễ trọng vọng.
Này các Hiền giả, thật vậy, Sa-môn Gotama đă
đến Campà, nay đang ở tại Campà, trên bờ ao Gaggara. Những Sa-môn,
Bà-la-môn nào đến ruộng làng chúng ta đều là khách của chúng ta. Đối với
khách, chúng ta phải kính trọng, tôn sùng, chiêm ngưỡng, kính lễ, trọng
vọng. Này các Hiền giả, nay Sa-môn Gotama đă đến Campà, hiện ở tại
Campà trên bờ hồ Gaggara, như vậy Sa-môn Gotama là khách của chúng ta.
Và đă là khách, chúng ta phải kính trọng, tôn sùng, chiêm ngưỡng, kính
lễ, trọng vọng. Do điểm này, thật không xứng đáng cho Tôn giả Gotama đến
yết kiến chúng ta, thật xứng đáng cho chúng ta đến yết kiến Tôn giả
Gotama. Này các Hiền giả, đó là những ưu điểm mà ta được biết về Tôn giả
Gotama. Tôn giả Gotama không phải có chừng ấy ưu điểm mà thôi. Tôn giả
Gotama có đến vô lượng ưu điểm.
7. Khi nghe nói vậy, các Bà-la-môn ấy nói với Bà-la-môn Sonadanda:
- Tôn giả Sonadanda đă tán thán Sa-môn Gotama
như vậy dầu cho một ai ở xa Tôn giả Gotama đến một trăm do tuần cũng đủ
cho con người của gia tộc đi đến yết kiến Sa-môn Gotama, dầu phải đem
theo lương thực. Do vậy, tất cả chúng tôi sẽ đi đến yết kiến Sa-môn
Gotama.
Lúc bấy giờ, Bà-la-môn Sonadanda cùng với đại chúng Bà-la-môn đi đến bờ hồ Gaggara.
8. Sự lo lắng sau đây khởi lên trong tâm trí
của Bà-la-môn Sonadanda, khi đi ngang qua khu rừng: "Nếu ta hỏi Sa-môn
Gotama một câu và nếu Sa-môn Gotama trả lời với ta như sau: "Này
Bà-la-môn, không nên đặt câu hỏi như thế này". Thời như vậy, hội chúng
này sẽ khinh miệt ta: "Bà-la-môn Sonadanda là ngu si, bất tài, không thể
hỏi một câu cho chín chắn". Nếu hội chúng này khinh miệt ta thời danh
tiếng ta bị giảm bớt. Và ai bị danh tiếng giảm bớt thời thâu nhận cúng
dường bị giảm thiểu. V́ cúng dường của chúng ta tùy thuộc với danh dự
chúng ta được có. Nếu Sa-môn Gotama hỏi ta một câu, câu trả lời của ta
về câu hỏi ấy có thể không làm cho tâm trí được thỏa măn; và nếu Sa-môn
Gotama nói với ta như sau: "Này Bà-la-môn, câu hỏi ấy nên trả lời như
thế này", thời như vậy, hội chúng này sẽ khinh miệt ta: "Bà-la-môn
Sonadanda là ngu si bất tài không thể làm cho tâm trí Sa-môn Gotama thỏa
măn với câu trả lời câu hỏi ấy". Nếu hội chúng này khinh miệt ta th́
danh tiếng ta bị giảm bớt và ai bị danh tiếng giảm bớt, thời thâu nhận
cúng dường bị giảm thiểu, v́ cúng dường của chúng ta tùy thuộc với danh
dự chúng ta được có. Nếu ta đi đến gần như thế này mà ta trở về không
gặp Sa-môn Gotama, thời hội chúng này sẽ khinh miệt ta: "Bà-la-môn
Sonadanda là người ngu si bất tài, kiêu mạn, cứng đầu, sợ hăi, không dám
đến yết kiến Sa-môn Gotama, làm sao đă đi đến gần như thế này mà lại
trở về không gặp Sa-môn Gotama". Nếu hội chúng khinh miệt ta, th́ danh
dự ta bị giảm bớt, và ai bị danh dự giảm bớt thời thâu nhận cúng dường
bị giảm thiểu. V́ cúng dường của chúng ta tùy thuộc với danh dự chúng ta
được có".
9. Lúc bấy giờ Bà-la-môn Sonadanda đến chỗ
đức Thế Tôn. Sau khi đến bèn nói lời thân ái, chào đón, chúc tụng rồi
ngồi xuống một bên. Các Bà-la-môn và Gia chủ ở Campà, có người đảnh lễ
Sa-môn Gotama rồi ngồi xuống một bên, có người nói lời thân ái chào đón
chúc tụng với Sa-môn Gotama rồi ngồi xuống một bên, có người chắp tay
vái chào Sa-môn Gotama rồi ngồi xuống một bên, có người nói tên và ḍng
họ rồi ngồi xuống một bên, có người yên lặng ngồi xuống một bên.
10. Lúc ấy Bà-la-môn Sonadanda đang ngồi, tâm
trí lo lắng: "Nếu ta hỏi Sa-môn Gotama một câu và nếu Sa-môn Gotama trả
lời với ta như sau: "Này Bà-la-môn, không nên đặt câu hỏi như vậy, nên
đặt câu hỏi như thế này". Thời như vậy hội chúng sẽ khinh miệt ta:
"Bà-la-môn Sonadanda là ngu si, bất tài, không thể hỏi một câu cho chín
chắn". Nếu hội chúng này khinh miệt ta th́ danh tiếng ta bị giảm bớt. Và
ai bị danh tiếng giảm bớt thời thâu nhận cúng dường bị giảm thiểu. V́
cúng dường của chúng ta tùy thuộc với danh tiếng chúng ta được có. Nếu
Sa-môn Gotama hỏi ta một câu và câu trả lời của ta về câu hỏi ấy có thể
không làm cho tâm trí được thỏa măn, và nếu Sa-môn Gotama nói với ta như
thế này: "Này Bà-la-môn, câu hỏi ấy không nên trả lời như vậy". Này
Bà-la-môn, câu hỏi ấy nên trả lời như thế này, thời như vậy hội chúng
này sẽ khinh miệt ta: "Bà-la-môn Sonadanda là người ngu si, bất tài,
không làm cho tâm trí Sa-môn Gotama thỏa măn với câu trả lời (ấy)". Nếu
hội chúng này khinh miệt ta thời danh tiếng ta bị giảm bớt. Và ai danh
tiếng bị giảm bớt th́ thâu nhận cúng dường bị giảm thiểu. V́ cúng dường
của chúng ta tùy thuộc với danh tiếng chúng ta được có. Mong rằng Sa-môn
Gotama hăy hỏi ta câu hỏi thuộc sự truyền bá về ba quyển Vedà. Như vậy
chắc chắn ta có thể làm tâm trí của Ngài được thỏa măn với câu trả lời
của ta cho câu hỏi ấy".
11. Lúc bấy giờ, đức Thế Tôn được biết sự
phân vân lo lắng của Bà-la-môn Sonadanda với tri giác của ḿnh, liền tự
nghĩ: "Bà-la-môn Sonadanda này đang phân vân lo lắng. Ta hăy hỏi
Bà-la-môn Sonadanda với câu hỏi thuộc sự truyền về ba quyển Vedà".
Rồi đức Thế Tôn hỏi Bà-la-môn Sonadanda:
- Này Bà-la-môn, những vị Bà-la-môn phải đầy
đủ bao nhiêu đức tính mới được gọi là Bà-la-môn, và để có thể khi nói
"tôi là Bà-la-môn", lời nói ấy là chơn chánh, không phải là lời nói dối?
12. Lúc bấy giờ Bà-la-môn Sonadanda suy nghĩ:
"Thật vậy, điều mà chúng ta mong ước, hy vọng, yêu cầu, mong đợi. Mong
Sa-môn Gotama hăy hỏi ta câu hỏi thuộc sự truyền về ba quyển Vedà. Như
vậy chắc chắn ta có thể làm tâm trí của Ngài được thỏa măn với câu trả
lời cho câu hỏi ấy, và nay Sa-môn Gotama hỏi ta câu hỏi thuộc sự truyền
về ba quyển Vedà. Chắc chắn ta có thể làm cho tâm trí của Ngài được thỏa
măn với câu trả lời cho câu hỏi ấy".
13. Rồi Bà-la-môn Sonadanda ngồi thẳng lưng, nh́n xung quanh hội chúng và bạch đức Thế Tôn:
- Có năm đức tánh, những vị Bà-la-môn phải
đầy đủ mới được gọi là Bà-la-môn và để có thể khi nói: "Tôi là
Bà-la-môn", lời nói ấy chơn chánh, không phải là lời nói dối. Thế nào là
năm? Ở đây, này Tôn giả, người Bà-la-môn thiện sanh cả từ mẫu hệ và phụ
hệ, huyết thống thanh tịnh cho đến bảy đời tổ phụ, không bị một vết nhơ
nào, không bị một dèm pha nào về vấn đề huyết thống thọ sanh. Vị ấy là
nhà phúng tụng, nhà tŕ chú, thông hiểu ba tập Vedà với danh nghĩa, lễ
nghi, ngữ nguyên, chú giải và lịch sử truyền thống là thứ năm, thông
hiểu ngữ pháp và văn phạm, biệt tài về Thuận thế (tự nhiên học) và tướng
của vị đại nhân. Vị ấy đẹp trai, khả ái, làm đẹp ḷng mọi người, với
màu da thù thắng, khôi ngô tuấn tú, cử chỉ trang nhă, dáng điệu cao
thượng. Vị ấy có đức hạnh, đức độ cao dày, đầy đủ giới hạnh cao dày. Và
vị ấy là người học rộng, sáng suốt, là người đệ nhất hay đệ nhị trong
những người cầm muỗng (để đổ bơ làm lễ tế thần). Này Tôn giả Gotama, đó
là năm đức tánh, những vị Bà-la-môn phải đầy đủ mới được gọi là
Bà-la-môn và để có thể, khi nói: "Tôi là Bà-la-môn", lời nói ấy là chơn
chánh, không phải là lời nói dối.
14. - Này Bà-la-môn, trong năm đức tánh này,
có thể bỏ qua một đức tánh nào, chỉ có bốn đức tánh thôi, mà vẫn có thể
gọi là Bà-la-môn và để có thể khi nói: "Tôi là Bà-la-môn”, lời nói ấy là
lời nói chơn chánh, không phải là lời nói dối.
- Tôn giả Gotama, có thể được. Tôn giả
Gotama, trong năm đức tánh này, chúng tôi có thể bỏ dung sắc. Thật vậy,
dung sắc làm được ǵ? Khi một Tôn giả Bà-la-môn thiện sanh từ mẫu hệ và
phụ hệ, huyết thống thanh tịnh cho đến bảy đời tổ phụ, không bị một vết
nhơ nào, không bị một dèm pha nào về vấn đề huyết thống thọ sanh. Vị ấy
lại là nhà phúng tụng, nhà tŕ chú, thông hiểu ba tập Vedà với danh
nghĩa, lễ nghi, ngữ nguyên, chú giải, và lịch sử truyền thống là thứ
năm, thông hiểu ngữ pháp và văn phạm, biệt tài về Thuận thế (tự nhiên
học) và tướng của vị đại nhân. Vị ấy có đức hạnh, đức độ cao dày, đầy đủ
giới hạnh cao dày. Và vị ấy là người học rộng, sáng suốt, là người đệ
nhất hay đệ nhị trong những người cầm muỗng. Này Tôn giả Gotama, những
đức tánh này, những vị Bà-la-môn phải đầy đủ mới được gọi là Bà-la-môn
và để có thể, khi nói: "Tôi là Bà-la-môn”, lời nói ấy là chơn chánh,
không phải là lời nói dối.
15. - Này Bà-la-môn, trong bốn đức tánh này,
có thể bỏ qua một đức tánh nào, chỉ có ba đức tánh thôi, mà vẫn có thể
gọi là Bà-la-môn và để có thể khi nói: "Tôi là Bà-la-môn”, lời nói ấy là
lời nói chơn chánh, không phải là lời nói dối.
- Tôn giả Gotama, có thể được. Tôn giả
Gotama, trong bốn đức tánh này, chúng tôi có thể bỏ chú thuật. Thật vậy,
chú thuật làm được ǵ? Khi một Tôn giả Bà-la-môn thiện sanh từ mẫu hệ
và phụ hệ, huyết thống thanh tịnh cho đến bảy đời tổ phụ, không bị một
vết nhơ nào, không bị một dèm pha nào về vấn đề huyết thống thọ sanh. Vị
ấy lại là nhà phúng tụng, nhà tŕ chú, thông hiểu ba tập Vedà với danh
nghĩa, lễ nghi, ngữ nguyên, chú giải, và lịch sử truyền thống là thứ
năm, thông hiểu ngữ pháp và văn phạm, biệt tài về Thuận thế (tự nhiên
học) và tướng của vị đại nhân, vị ấy lại có đức hạnh, đức độ cao dày,
đầy đủ giới hạnh cao dày, vị ấy là người học rộng, sáng suốt, là người
đệ nhất hay đệ nhị trong những người cầm muỗng. - Này Tôn giả Gotama,
những đức tính này, những vị Bà-la-môn phải đầy đủ mới được gọi là
Bà-la-môn và để có thể, khi nói: "Tôi là Bà-la-môn”, lời nói ấy là chơn
chánh, không phải là lời nói dối.
16. - Này Bà-la-môn, trong ba đức tánh này,
có thể bỏ qua một đức tánh nào, chỉ có hai đức tánh thôi, mà vẫn có thể
gọi là Bà-la-môn và để có thể khi nói: "Tôi là Bà-la-môn”, lời nói ấy là
chơn chánh, không phải là lời nói dối.
- Tôn giả Gotama, có thể được. Tôn giả
Gotama, trong ba đức tánh này, chúng tôi có thể bỏ thọ sanh. Thật vậy,
thọ sanh làm được ǵ? Khi một Tôn giả Bà-la-môn có đức hạnh, đức độ cao
dày, đầy đủ giới hạnh cao dày, vị ấy là người học rộng, sáng suốt, là
người đệ nhất hay đệ nhị trong những người cầm muỗng. Những đức tánh
này, những vị Bà-la-môn phải đầy đủ mới được gọi là Bà-la-môn và để có
thể, khi nói: "Tôi là Bà-la-môn” lời nói ấy là chơn chánh, không phải là
lời nói dối.
17. Khi nghe nói vậy, những vị Bà-la-môn kia nói với Bà-la-môn Sonadanda:
- Này Tôn giả Sonadanda, chớ có nói như vậy!
Này Tôn giả Sonadanda, chớ có nói như vậy! Tôn giả Sonadanda khinh bác
dung sắc, khinh bác chú thuật, khinh bác thọ sanh. Thật sự Tôn giả
Sonadanda đă ngả theo quan niệm của Sa-môn Gotama.
18. Lúc bấy giờ đức Thế Tôn nói với những vị Bà-la-môn ấy:
- Nếu các người Bà-la-môn nghĩ: "Bà-la-môn
Sonadanda không phải là bậc đa văn, Bà-la-môn Sonadanda không phải là
nhà hùng biện giỏi, Bà-la-môn Sonadanda không phải là nhà bác học và
Bà-la-môn Sonadanda không có thể biện luận với Sa-môn Gotama về vấn đề
này", thời Bà-la-môn Sonadanda hăy đứng yên và để các ngươi biện luận
với Ta. Nếu các người Bà-la-môn nghĩ: "Bà-la-môn Sonadanda là bậc đa
văn, Bà-la-môn Sonadanda là nhà hùng biện giỏi, Bà-la-môn Sonadanda là
nhà bác học, và Bà-la-môn Sonadanda có thể biện luận với Sa-môn Gotama
về vấn đề này", thời các ngươi đứng yên và để Bà-la-môn Sonadanda biện
luận với Ta.
19. Khi nghe nói vậy, Bà-la-môn Sonadanda bạch với đức Thế Tôn:
- Tôn giả Gotama hăy đứng yên. Tôn giả Gotama hăy giữ im lặng. Tôi sẽ trả lời cho các vị Bà-la-môn ấy đúng với Chánh pháp.
Rồi Bà-la-môn Sonadanda nói với những vị Bà-la-môn ấy:
- Này các Hiền giả, chớ có nói như vậy: "Tôn
giả Sonadanda khinh bác dung sắc, khinh bác chú thuật, khinh bác thọ
sanh. Thật sự Tôn giả Sonadanda đă ngả theo quan niệm của Sa-môn
Gotama". Này các Hiền giả, tôi không có phỉ báng dung sắc hoặc chú thuật
hoặc thọ sanh.
20. Lúc bấy giờ thanh niên Angaka là người
cháu của Bà-la-môn Sonadanda đang ngồi trong hội chúng ấy. Bà-la-môn
Sonadanda nói với những vị Bà-la-môn kia:
- Này các Hiền giả, các Hiền giả có thấy người cháu tôi, thanh niên Angaka không?
- Thưa Tôn giả, có thấy.
- Các Hiền giả, thanh niên Angaka là đẹp trai
khả ái, làm đẹp ḷng mọi người, với màu da thù thắng, khôi ngô tuấn tú,
cử chỉ trang nhă, dáng điệu cao thượng, không một ai trong chúng này có
thể bằng được về dung sắc, trừ Sa-môn Gotama. Này các Hiền giả, thanh
niên Angaka là nhà tŕ chú, thông hiểu ba tập Vedà, với danh nghĩa, lễ
nghi, ngữ nguyên, chú giải, và lịch sử truyền thống là thứ năm, thông
hiểu ngữ pháp và văn phạm, biệt tài về Thuận thế (tự nhiên học) và tướng
của vị đại nhân. Chính ta dạy cho nó chú thuật. Này các Hiền giả, thanh
niên Angaka thiện sanh cả từ mẫu hệ và phụ hệ, huyết thống thanh tịnh
cho đến bảy đời tổ phụ, không bị một chỉ trích nào về vấn đề huyết thống
thọ sanh. Ta biết cha và mẹ nó. Này các Hiền giả nếu thanh niên Angaka
giết hại các loại hữu t́nh, lấy của không cho, đi tư thông với vợ người,
nói láo, uống rượu, như vậy này các Hiền giả, nay dung sắc làm được cái
ǵ, thọ sanh làm được cái ǵ? Này các Hiền giả, khi một Bà-la-môn nào
có đức hạnh, đức độ cao dày, đầy đủ giới hạnh cao dày, lại là người học
rộng, sáng suốt, là người đệ nhất hay đệ nhị trong những người cầm
muỗng. Này các Hiền giả, những Bà-la-môn nào đầy đủ hai đứng tánh ấy mới
được gọi là Bà-la-môn và để có thể, khi nói: "Tôi là Bà-la-môn”, lời
nói ấy là chơn chánh, không phải là lời nói dối.
21. - Này Bà-la-môn trong hai đức tánh ấy, có
thể bỏ qua một đức tánh, và những người Bà-la-môn đầy đủ một đức tánh
nào, để có thể khi nói: "Tôi là Bà môn", lời nói ấy là lời nói chơn
chánh, không phải là lời nói dối.
- Tôn giả Gotama, không thể được. Tôn giả
Gotama, trí tuệ được giới hạnh làm cho thanh tịnh, giới hạnh được trí
tuệ làm cho thanh tịnh. Chỗ nào có giới hạnh, chỗ ấy có trí tuệ; chỗ nào
có trí tuệ, chỗ ấy có giới hạnh; người có giới hạnh nhất định có trí
tuệ; người có trí tuệ nhất định có giới hạnh. Giới hạnh và trí tuệ được
xem là tối thắng ở trên đời. Tôn giả Gotama, cũng như lấy bàn tay rửa
bàn tay, lấy bàn chân để rửa bàn chân; cũng vậy, Tôn giả Gotama, trí tuệ
được giới hạnh làm cho thanh tịnh, giới hạnh được trí tuệ làm cho thanh
tịnh. Chỗ nào có giới hạnh, chỗ ấy có trí tuệ; chỗ nào có trí tuệ, chỗ
ấy có giới hạnh. Người có giới hạnh nhất định có trí tuệ; người có trí
tuệ nhất định có giới hạnh. Giới hạnh và trí tuệ được xem là tối thắng ở
trên đời.
22. - Thật như vậy, này Bà-la-môn. Này
Bà-la-môn, trí tuệ được giới hạnh làm cho thanh tịnh, giới hạnh được trí
tuệ làm cho thanh tịnh. Chỗ nào có giới hạnh, chỗ ấy có trí tuệ; chỗ
nào có trí tuệ, chỗ ấy có giới hạnh. Người có giới hạnh nhất định có trí
tuệ; người có trí tuệ nhất định có giới hạnh. Giới hạnh và trí tuệ được
xem là tối thắng ở trên đời. Nhưng này Bà-la-môn, thế nào là giới hạnh,
thế nào là trí tuệ?
- Tôn giả Gotama, chúng tôi chỉ biết có vậy
là tột bực về vấn đề này. Lành thay, nếu Tôn giả Gotama giải thích ư
nghĩa của câu nói ấy!
23. - Này Bà-la-môn, vậy hăy nghe và suy nghĩ kỹ, ta sẽ nói.
- Tôn giả, xin vâng. Bà-la-môn Sonadanda trả lời đức Thế Tôn.
Đức Thế Tôn thuyết như sau:
- Này Bà-la-môn, ở đây đức Thế Tôn ra đời, là
bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác... (giống như Kinh Sa Môn Quả, chương
40)... Này Bà-la-môn, như vậy vị Tỷ-kheo đầy đủ giới hạnh. Này
Bà-la-môn, đó là giới hạnh.
... vị ấy chứng và trú sơ thiền... chứng và
trú đệ nhị thiền... đệ tam thiền... chứng và trú đệ tứ thiền... tâm
hướng đến tri kiến... Này Bà-la-môn như vậy là trí huệ [như kinh
Sàmannaphala (Sa-môn Quả), từ chương 40 đến 63, và từ chương 75 đến
chương 98].
24. Khi nghe nói như vậy, Bà-la-môn Sonadanda nói với đức Thế Tôn:
- Thật là vi diệu thay, Tôn giả Gotama! Thật
là vi diệu thay, Tôn giả Gotama! Tôn giả Gotama, như người dựng đứng lại
những ǵ bị quăng ngă xuống, phơi bày ra những ǵ bị che kín, chỉ đường
cho kẻ bị lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt
có thể thấy sắc. Cũng vậy Chánh pháp đă được Tôn giả Gotama dùng nhiều
phương tiện tŕnh bày giải thích. Vậy nay con xin quy y Thế Tôn Gotama,
quy y Pháp và quy y Tỷ-kheo Tăng. Mong Tôn giả Gotama nhận con làm đệ
tử, từ nay trở đi cho đến mạng chung, con trọn đời quy ngưỡng. Và mong
Tôn giả Gotama, ngày mai cùng chúng Tỷ-kheo nhận lời mời đến dùng cơm do
con mời.
Đức Thế Tôn im lặng nhận lời. Lúc bấy giờ
Bà-la-môn Sonadanda được biết Đức Thế Tôn đă nhận lời, liền từ chỗ ngồi
đứng dậy, đảnh lễ đức Thế Tôn, thân phía hữu hướng về đức Phật và từ
biệt. Rồi Bà-la-môn Sonadanda khi đêm đă măn liền làm cho sẵn sàng tại
nhà các món thượng vị, loại cứng và loại mềm, rồi báo th́ giờ cho đức
Thế Tôn: "Giờ đă đến, Tôn giả Gotama, cơm đă sẵn sàng".
25. Khi ấy đức Thế Tôn buổi sáng đắp y, đem
theo b́nh bát, và cùng chúng Tỷ-kheo đi đến cư xá của Bà-la-môn
Sonadanda, đi đến liền ngồi trên chỗ đă soạn sẵn. Bà-la-môn Sonadanda tự
tay làm cho chúng Tỷ-kheo với đức Phật là vị cầm đầu, thỏa măn với
những món ăn thượng vị, loại cứng và loại mềm. Lúc bấy giờ Bà-la-môn
Sonadanda, sau khi được biết đức Thế Tôn dùng cơm đă xong, đă rửa tay và
bát, liền lấy một ghế thấp khác ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống
một bên, Bà-la-môn Sonadanda bạch đức Thế Tôn:
26. - Tôn giả Gotama, khi con ở trong hội
chúng nếu con từ chỗ ngồi đứng dậy và đảnh lễ Thế Tôn Gotama thời hội
chúng này sẽ phỉ báng con. Ai bị hội chúng này phỉ báng, thời danh tiếng
sẽ bị tổn giảm, và ai danh tiếng bị tổn giảm, thời thâu nhận cúng dường
bị giảm thiểu. V́ cúng dường tùy thuộc vào danh tiếng chúng con có. Tôn
giả Gotama, nếu ở trong hội chúng mà con chắp tay vái chào, mong Tôn
giả Gotama nhận đấy là con đứng dậy. Tôn giả Gotama, nếu trong hội chúng
mà con tháo khăn đầu, mong Tôn giả Gotama nhận đấy là con vái chào với
đầu của con. Tôn giả Gotama, khi con đi trên xe, nếu con xuống xe và
đảnh lễ Thế Tôn Gotama, thời hội chúng sẽ phỉ báng con. Ai bị hội chúng
này phỉ báng, thời danh tiếng bị tổn giảm, và ai bị danh tiếng tổn giảm,
thời thâu nhận cúng dường bị giảm thiểu. V́ sự cúng dường tùy thuộc vào
danh tiếng chúng con có. Tôn giả Gotama, nếu trong khi con đi xe, con
hạ cán roi xuống, mong Tôn giả Gotama nhận đấy là con xuống xe. Tôn giả
Gotama, nếu trong khi con đi xe, con vẫy tay, mong Tôn giả Gotama nhận
đấy là con vái chào với đầu của con.
27. Rồi đức Thế Tôn với một thời thuyết pháp,
giảng dạy, khích lệ, kích thích và làm cho Bà-la-môn Sonadanda hoan hỷ,
rồi từ chỗ ngồi đứng dậy và từ biệt.